"Prześwietny raport kapitana Dosa" Eduardo Mendoza

Wydawnictwo: Znak

wydanie: 2012
format: 140x205

oprawa: twarda 
ilość stron: 160

Przenosimy się w przestrzeń międzyplanetarną, na pokład statku, w świat wystylizowanego science fiction. Horacio Dos jest kapitanem na tymże statku kosmicznym i codziennie pisze raporty ze swojej pracy. Nie ma jednak kompetentnej załogi, to są Upadłe Kobiety, Nieobliczalni Staruszkowie, Przestępcy, coś w rodzaju kolonii karnej. Lecą oni sobie w zakątki galaktyki, zawijając do różnych stacji kosmicznych. Z reguły szczęśliwie to się nie rozstrzyga, a kończy rożnymi kataklizmami. W międzyczasie na pokładzie kapitan Dos musi uporać się z innymi problemami: z poważnymi brakami żywności, ubytkiem artykułów kosmetycznych, buntem załogi, spożywaniu za dużej ilości napojów alkoholowych i innych substancji toksycznych przez załogę oraz roszczeń niektórych kobiet:

"Następnie odwołała się do mojego stanowiska dowódcy, a gdyby mnie to nie przekonywało, odwołała się później do szczególnej osobistej relacji, którą zawsze wyczuwała pomiędzy nami, a która wykrystalizowała się nie tak dawno w moim pokoju, gdzie ona uległa bez nadmiernych oporów przejawom mojego szacunku, przekonana, że są one przypieczętowaniem nierozerwalnej więzi". [str.48]

"Z taką samą stanowczością odmówiła przyjęcia propozycji zamiany miejsca swojego zakwaterowania na wygodniejsze, na przykład moją kajutę; wolała pozostać w sektorze Upadłych Kobiet, żeby, jak powiedziała, uniknąć plotek". [str. 62]   

 

To moje pierwsze spotkanie z Mendozą i od razu mogłam się przekonać, że jest on nietuzinkowym pisarzem. Co chciał przekazać czytelnikom przez tak wariacką i absurdalną powieść? Z czego się pośmiać, co wykpić? Interpretacji może być wiele. Mendoza śmieje się przede wszystkim z nas samych, gdzie pozbywamy się problemów, przez pozorne przykrycie je innymi warstwami. Stwarzamy pozory, a tym samym dalej jesteśmy niepewni przyszłości, nie wiemy dokąd zmierzać. Ślepo jesteśmy również zaparzeni w postęp, wszelkie nowinki technologiczne, łudzimy się, że nowoczesne "gadżety" zastąpią nam ludzi, rozmowy z nimi. Mendoza pisze to z ironicznym poczuciem humoru, lekko ubarwia, koloryzuje i przyprawia pikanterią. 

Piotr Kofta - krytyk literacki - zauważa, że Eduardo Mendoza wykorzystał tu bardzo popularną alegorię późnośredniowieczną, mianowicie - statek szaleńców. Powtarza się ona często na obrazach strych mistrzów. To taki okręt, który wypełniony jest przeróżnymi ludźmi, z przeróżnych warstw społecznych. Dryfują sobie oni po morzu, jednak nie mogą zawinąć do żadnego portu. Płyną i płyną, i błądzą chaotycznie po burzliwych wodach. Tutaj zamiast okrętu mamy statek kosmiczny, a reszta jest równie uniwersalna jak w w XV czy XVI wieku.

Takie statki malował między innymi Bosch, który "chłostał kler swoimi pędzlami".  Swoją łódź wypełnił szaleńcami i umieścił w niej sceny świadczące o głupocie, będące alegorią rozwiązłości, upodlenia, zepsucia obyczajów. 

Hieronymus Bosch, "Łódź głupców" 

(1490/1500),

 olej na drewnie, 

57,8 * 32,5, 

Paryż, Luwr

    

Za egzemplarz recenzencki dziękuję Wydawnictwu  Znak