"Beatrycze i Wergili” Yann Martel

"Beatrycze i Wergili” została przez krytykę światową odebrana w sposób skrajnie różny. Po przeczytaniu jej też mam mieszane uczucia. Trudno jednoznacznie odnieść się do pomysłu Yanna Martela, który postanowił ukazać tragedię Holocaustu w formie alegorii zwierzęcej. Jasno nawiązuje też do „Boskiej komedii” Dantego,  gdzie  Beatrycze oprowadza bohatera-autora po Niebie, zaś Wergili jest jego przewodnikiem po Piekle i czyśćcu..

Na początku powieści autor argumentuje swój punkt widzenia, prowadzi rozważania na temat literatury, przedstawia zalety zarówno faktograficznych esejów, naturalistycznych opowieści, jak i fikcji literackiej.

Poznajemy Henry'ego, który napisał książkę o Holocauście. Forma była oryginalna, miała bowiem postać książki dwustronnej, tzw. flip-booka – o dwóch okładkach. Z jednej strony będącego naukowym esejem, z drugiej zaś alegoryczną fikcją, ukazaną  za pomocą zwierząt. Dzieło zostało bardzo źle przyjęte przez krytyków, a Henry dostał czerwone światło na następne książki. 

Rozgoryczony, rezygnuje z pisania, wyjeżdża do innego miasta, zmienia tryb życia. Pewnego dnia otrzymuje tajemniczy list. Zawiera on „Legendę o św. Julianie Szpitalniku”- nowelę Gustava Flauberta oraz fragmenty dziwnego scenopisu: część alegorycznej sztuki, której bohaterami są oślica Beatrycze i wyjec rudy – małpa Wergili. W nadesłanej próbce autor fascynująco opisuje dialog między zwierzętami na temat wyglądu, smaku i zapachu gruszki. Wiedziony instynktem i ciekawością twórcy, trafia do pracowni wypychacza zwierząt. Miejsce wydaje się dziwne i  tajemnicze, a wypchane zwierzęta, sprawiają wrażenie jakby taksydermista tchnął w nie nowe życie. Pisarz poznaje kolejne sceny dramatu. Atmosfera staje się coraz bardziej mroczna, a zabawna z początku sztuka okazuje się być czymś zupełnie innym – alegoryczną opowieścią o tragedii Holocaustu.

I tu właśnie pojawiły się moje mieszane uczucia. Nie wiem czy o takiej tragedii można pisać w takiej formie. Jak się okazuje można. Pomysł jak najbardziej oryginalny, ale jakoś mnie nie przekonał, coś  mi się tu kłóci. O Holocauście wolę chyba czytać w formie literatury pięknej lub faktu. Chociaż powieść czyta się jednym tchem. Mimo, że naszpikowana symbolami, przemyśleniami, metaforami – jest spójna i płynna w odbiorze.  Tylko ten pomysł mnie nie przekonał... ale pewne fragmenty w powieści bardzo mi się spodobały, np. rozmowa Beatrycze i Wergilego na temat wiary:

WERGILI "...wiara jest niczym przebywanie na słońcu. Czy możesz nie rzucać cienia, kiedy jesteś na słońcu? Czy możesz strząsnąć z siebie ten obszar ciemności, który przywiera do ciebie, zawsze taki sam jak ty, jakby chciał, żebyś o sobie pamiętał? Nie możesz. Tym cieniem jest zwątpienie. I chodzi za tobą, dokądkolwiek pójdziesz, tak długo, jak długo jesteś na słońcu. A kto nie chciałby być na słońcu?

BEATRYCZE Ale słońce zaszło, Wergili, zaszło! (zalewa się łzami i zaczyna głośno łkać) "       

 Albo wstrząsające gry dla Gustava

GRA NUMER DWA

Jesteś fryzjerem. Pracujesz w pomieszczeniu pełnym ludzi. Strzyżesz ich, a potem są wyprowadzani i zabijani. Robisz to cały dzień, codziennie. Przybywa nowa grupa. Rozpoznajesz żonę i siostrę bliskiego przyjaciela. One też cię rozpoznają, z radością w oczach. Obejmujecie  się. Pytają, co się z nimi stanie. Co im mówisz?

GRA NUMER DWANAŚCIE

Ta tabletka wymaże twoją pamięć, mówi lekarz. Zapomnisz, co wycierpiałeś i co straciłeś. Ale zapomnisz również o wszystkim. Czy połkniesz tabletkę?